(04.11.2021)

Czy możliwe jest wyeliminowanie raka szyjki macicy? Debata medycznych autorytetów we Wrocławiu

W ramach odbywającego się w dniach 3-6 października Europejskiego Kongresu Cytologii (ECC Wrocław 2021) odbyła się specjalna sesja Companion Meeting Lower Silesia poświęcona kluczowym kwestiom nowoczesnego screeningu HPV-zależnego. To propozycja polskiej odpowiedzi na wezwanie WHO 2020 do eliminacji raka szyjki macicy (rsm) jako problemu epidemiologicznego. Zaproszeni wykładowcy to krajowe autorytety w tej dziedzinie: prof. dr hab. Robert Jach z CM UJ w Krakowie, prezes Polskiego Towarzystwa Kolposkopii i Patofizjologii Szyjki Macicy (PTKiPSM), przewodniczący Sekcji Patologii Szyjki Macicy, Kolposkopii i Cytologii PTGiP oraz dr hab. Andrzej Nowakowski z Warszawy, kierownik Poradni Profilaktyki Raka Szyjki Macicy oraz Centralnego Ośrodka Koordynującego Program Profilaktyki Raka Szyjki Macicy, Zakładu Profilaktyki Nowotworów, NIO – PIB , a także praktycy skriningu – dr Maciej Mazurec i dr n. med. Aleksandra Zimmer-Stelmach, reprezentujący Wrocław.

Na sesji poruszono najistotniejsze i najbardziej aktualne tematy związane z prewencją wtórną raka szyjki macicy. Jednym z nich była kwestia oparcia się w screeningu o status wysokoonkogennych wirusów HPV, który staje się parametrem decyzyjnym w postępowaniu z pacjentką, zastępując i powoli eliminując w tym zakresie cytologię ginekologiczną. Dyskutowano także o fundamentalnym znaczeniu podłoża płynnego (LBS) dla realizacji wieloparametrowego screeningu rsm (jedna wizyta – jedno pobranie – wszystkie testy diagnostyczne) oraz o roli standaryzacji wszystkich etapów badań przesiewowych, w tym w szczególności procedury kolposkopowej w oparciu o polski oryginalny projekt KOLPOSKOPIA 2020.
– Projekt KOLPOSKOPIA 2020 to ogólnopolski projekt podnoszenia jakości wszystkich etapów screeningu raka szyjki macicy, od rozpoznania po badanie kolposkopowe oraz leczenie zmian śródnabłonkowych dużego stopnia. Projekt jest z powodzeniem implementowany przez lekarzy i ciągle się rozwija. Opublikowaliśmy już trzy praktyczne dokumenty rekomendacyjne, a w opracowaniu są kolejne – mówi dr n med. Martyna Trzeszcz z Zakładu Patomorfologii i Cytologii Klinicznej Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu, która przewodniczyła sesji. – Projekt stanowi podstawę do dalszych, jeszcze szerzej zakrojonych działań mających na celu stworzenie wspólnego rejestru łączącego dane z prywatnego screeningu oportunistycznego z danymi pochodzącymi ze screeningu finansowanego ze środków publicznych. Znacząco zwiększyłoby to rzeczywistą wiedzę na temat screeningu w Polsce oraz pozwoliło osiągnąć rekomendowaną przez WHO, co najmniej 70-procentową zgłaszalność kobiet na badania. Zarządy PTKiPSM oraz Sekcji Patologii Szyjki Macicy, Kolposkopii i Cytologii PTGiP, a także Centralny Ośrodek Koordynujący intensywnie pracują nad tym niewątpliwie trudnym wyzwaniem – stworzenia oryginalnego polskiego modelu hybrydowego prewencji rsm.
Na sesji podjęto także bardzo ciekawy temat możliwości implementacji nowych technologii w prewencji wtórnej rsm, ze szczególnym uwzględnieniem zastosowania w przyszłości narzędzi sztucznej inteligencji (AI) w analizie obrazów kolposkopowych, jako wspomagania procesu decyzyjnego kolposkopistów.

Wydarzenie współmoderowali przedstawiciele oddziałów dolnośląskich obu kierunkowych Towarzystw – prof. dr hab. Mariusz Zimmer, prezes Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, Kierownik Kliniki Ginekologii i Położnictwa Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu oraz prof. dr hab. Piotr Ziółkowski, Przewodniczący Oddziału Dolnośląskiego PTP, Kierownik Katedry Patomorfologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu.

– Swoją obecnością zaszczycili nas aktualny Prezydent Kongresu, a jednocześnie Europejskiej Federacji Towarzystw Cytologicznych (EFCS), prof. Jerzy Klijanienko (Instytut Curie w Paryżu) oraz Prezydent poprzedniego Kongresu ECC Malmö 2019 i Past-Prezydent EFCS, prof. Henryk Domański (Uniwersytet w Lund, Szwecja), co podkreśla rangę takich interdyscyplinarnych sesji – dodaje dr Trzeszcz. – Zainteresowanie eksperckie sesją potwierdziło niezbędność pilnej edukacji lekarzy w zakresie HPV-zależnej strategii prewencji rsm, z koniecznością jak najszybszej implementacji modelu HPV zależnego do polskich realiów screeningowych. Niezależnie i równolegle powinna mieć miejsce szeroka edukacja adresatek badań przesiewowych – polskich kobiet, które nadal są zaniedbywane pod tym względem. Wdrażanie bardziej czułych badań przesiewowych opartych o detekcję HPV w innych krajach europejskich, Stanach Zjednoczonych czy Australii to nie teoria czy ciekawostka naukowa, tylko rzeczywistość i nowe paradygmaty diagnostyczne, do których i my powinniśmy dążyć.

W opinii ekspertów, epidemiologiczna eliminacja raka szyjki macicy jest możliwa, ale niezbędny jest do tego skoordynowany wysiłek lekarzy i całego personelu medycznego, świadomych problemu pacjentek oraz wszystkich mogących uczestniczyć w kierunkowej edukacji, z uwzględnieniem szczególnej roli mediów tradycyjnych i społecznościowych.

Dr n med. Martyna Trzeszcz pracuje w Zakładzie Patomorfologii i Cytologii Klinicznej Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu, kierowanym przez prof. dr hab. Agnieszkę Hałoń. Jest członkiem Zarządów: PTKiPSM, Sekcji Patologii Szyjki Macicy, Kolposkopii i Cytologii PTGiP oraz Sekcji Cytologii Klinicznej PTP.